Όταν πραγματικά επώδυνα γεγονότα συμβαίνουν μερικοί άνθρωποι νιώθουν σαν να λυγίζουν/παραλύουν από την ταλαιπωρία και τον πόνο για αυτό που τους συμβαίνει ενώ άλλοι καταφέρνουν να συνεχίζουν την πορεία της ζωής τους παρά την δυσκολία ή τον πόνο. Μάλιστα, μερικοί άνθρωποι φαίνεται να γίνονται ακόμα πιο δυνατοί περνώντας μέσα από τα δεινά.

Ποια είναι η διαφορά μεταξύ ενός ατόμου που παραλύει και ενός ατόμου που δεν «καταστρέφεται» από ένα επώδυνο γεγονός; Γιατί μερικοί άνθρωποι πέφτουν αλλά σηκώνονται ξανά και συνεχίζουν όσες φορές και αν χρειαστεί; Γιατί άλλοι χτυπούν και μένουν κάτω χωρίς ποτέ να ξανασηκωθούν;

Η Marsha Linehan μελέτησε και διερεύνησε τις ζωές ανθρώπων που βιώνουν τραυματικές καταστάσεις και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι μπορεί να υπάρξει ένας άπειρος αριθμός επώδυνων πραγμάτων που μπορεί να συμβούν σε κάποιον, αλλά δεν υπάρχει ένας άπειρος αριθμός αντιδράσεων σε αυτές. Αναφέρει τις πιθανές αντιδράσεις.

1. Μπορείτε είτε να λύσετε το πρόβλημα (αν είναι δυνατόν),
2. ή να απομακρυνθείτε από το πρόβλημα (αν είναι δυνατόν).
3. Να αλλάξτε πώς αισθάνεστε για το πρόβλημα, (προσπαθώντας ενδεχομένως να κάνετε ένα αρνητικό γεγονός θετικό.
4. Να αποδεχτείτε το πρόβλημα,
5. ή να αφεθείτε στο να νιώθετε άσχημα/μίζερα.

Η πραγματικότητα είναι αυτό που είναι. Δεν σημαίνει ότι η πραγματικότητα είναι υπέροχη. Απλά είναι ακριβώς αυτό που είναι. Η αποδοχή δεν είναι έγκριση αυτού που συμβαίνει, παραίτηση ή είναι κατά της αλλαγής. Όμως, για να αλλάξει η πραγματικότητα (αν αλλάζει), θα πρέπει καταρχάς να την αποδεχτείτε.

Ο λόγος που αρνείστε να αποδεχθείτε ριζικά μπορεί να είναι η πεποίθηση ότι αν αποδεχτείτε ριζικά αυτό θα σημαίνει ότι εγκρίνετε το γεγονός ή ότι είστε παθητικοί, ή ότι θα σημαίνει παραίτηση εκ μέρους σας. Μερικοί άνθρωποι μπορεί να πουν στο θεραπευτή ότι πίστευαν ότι θα τους μάθει πώς να υπερασπιστούν τον εαυτό τους και όχι πώς να αποδεχτούν μια κατάσταση.

Ωστόσο, εάν θέλετε να αλλάξετε κάτι πρέπει πρώτα να αποδεχθείτε ριζικά. Δεν μπορείτε να αλλάξετε κάτι που δεν αποδέχεστε. Εάν δεν αντιμετωπίζετε την πραγματικότητα όπως είναι, αν την αρνείστε, πώς θα την αλλάξετε; Εάν νομίζετε ότι δεν υπάρχει λόγος για ότι συμβαίνει, ότι συνέβη μαγικά ή από τύχη πώς θα το αλλάξετε; Απαιτείται αποδοχή.

Ας πούμε για παράδειγμα ότι αγοράζετε ένα σπίτι, το οποίο είναι το σπίτι των ονείρων σας, αλλά είναι μωβ. Παρόλο που έχετε συμφωνήσει με τους προηγούμενους ιδιοκτήτες να το βάψουν, οι ιδιοκτήτες δεν το έκαναν, παραλαμβάνετε ένα μωβ σπίτι και οι ίδιοι έχουν μετακομίσει και εξαφανιστεί. Ποιος νομίζετε ότι θα αλλάξει το σπίτι το ταχύτερο; Αυτός που το σκέφτεται ξανά και ξανά ότι του συνέβη αυτό, σκέφτεται πόσο άδικο είναι, παραπονιέται για αυτό, σκέφτεται «γιατί σε εμένα» ή αυτός που λέει «Είμαι απογοητευμένος, δεν ήθελα το σπίτι να είναι μωβ. ΟΚ. Που είναι το πλησιέστερο κατάστημα βαφών;». Ποιος πρόκειται να το αλλάξει πρώτος, και θα ζήσει στο σπίτι των ονείρων του νωρίτερα; Αυτός που αποδέχτηκε ή αυτός που θα είναι οργισμένος ή σε εμμονή με αυτό που συνέβη; Είναι αυτός που το αποδέχεται.

Όταν λέμε ότι δεχόμαστε την πραγματικότητα, δεν λέμε ότι δεχόμαστε την πραγματικότητα όπως είναι και πιστεύουμε ότι δεν μπορεί ποτέ να αλλάξει. Η πραγματικότητα αλλάζει πάντα. Εάν θέλετε να επηρεάσετε τον τρόπο με τον οποίο αλλάζει θα πρέπει να έχετε αποδοχή για το πώς είναι τώρα.

Σκεφτείτε ποια είναι η πραγματικότητα που αρνείστε; Τι δε δέχεστε για αυτό που είναι;

Υπάρχει πάντα αιτία, ακόμη και αν δεν το ξέρω. Φυσικά μπορεί να μην δεν εγκρίνω, ή να μην μου αρέσει απαραίτητα αυτό που συμβαίνει, αλλά κάθε γεγονός έχει μια αιτία. Η αποδοχή ότι όλα έχουν μια αιτία είναι το αντίθετο του “γιατί εγώ;” ή είναι το αντίθετο να πει κανείς ότι τα πράγματα δεν θα έπρεπε να είναι όπως είναι. Ποτέ δεν λέμε «πρέπει» για πράγματα που δεχόμαστε ή μας αρέσουν ή θέλουμε να συμβούν. Λέμε “δεν πρέπει” για πράγματα που νομίζουμε ότι δεν έχουν αιτία. Είναι αποδοχή όταν λέτε ότι «όλα είναι όπως θα έπρεπε να είναι». Η πραγματικότητα, είναι όπως θα έπρεπε να είναι.

Για παράδειγμα, ας πούμε ότι κάποιος μπαίνει φυλακή για κάτι που δεν έκανε, για κάτι σοβαρό, για όλη του την ζωή. Ποιες είναι οι επιλογές του; Ή να κλαίει κάθε μέρα για το υπόλοιπο της ζωής του ή να χτίσει μέσα στην φυλακή μια ζωή που να αξίζει να ζει.  Θέλουμε να μετακινηθεί από την αμείλικτη αγωνία στον πόνο που αντέχεται/είναι ανεκτός.

Τέλος, βοηθάει να δεχτείτε ότι η ζωή μπορεί να αξίζει να την  ζήσετε ακόμα κι αν συμβούν πραγματικά επώδυνα γεγονότα είναι στη ζωή σας. Πρέπει να βρούμε έναν τρόπο να μην πούμε ότι η ζωή είναι μια καταστροφή.

Χρειάζεται πολλή δουλειά για να οικοδομηθεί μια ζωή που αξίζει να ζήσει κάποιος κάτω από αντίξοες συνθήκες, αλλά πιστεύοντας ότι δεν μπορείτε να το κάνετε το καθιστά αδύνατο. Το να πιστεύετε ότι μπορείτε να το κάνετε, κάνει τις πιθανότητες πολύ υψηλότερες να το κάνετε πραγματικά (να δημιουργήσετε μια ζωή που αξίζει να ζήσετε).

Μαντώ Κωνσταντουλάκη

Ομαδική Αναλυτής, Θεραπευτής Ζεύγους & Οικογένειας

Εκπαιδευμένη σε τεχνικές Εφαρμοσμένης Ανάλυσης Συμπεριφοράς, Γνωσιακής Θεραπείας και Διαλεκτικής Συμπεριφοριστικής Θεραπείας, Εκπαιδευμένη σε τεχνικές EMDR

Αδειούχος Ψυχολόγος, Αθήνα, Ελλάδα, Πιστοποιημένη Σχολική Ψυχολόγος στην Πολιτεία της Νέας Υόρκης, Η.Π.Α.

T:6973336815

Βιβλιογραφία

Marsha Linehan, (2014). DBT Skills Training Handouts and Worksheets, Second Edition. New York: Guilford Publications.