Η εξατομίκευση, ένα φυσιολογικό στάδιο της εξέλιξης ξεκινά στην ηλικία των δύο ετών όταν το παιδί αρχίζει να λέει «όχι» και «δικό μου». Τότε αρχίζει να ωριμάζει και να διαμορφώνει τα δικά του θέλω, ανάγκες, επιθυμίες και να «αποχωρίζεται» τους γονείς για να διαμορφώσει μία υγιής αίσθηση εαυτού. Οι υγιείς γονείς επιτρέπουν αυτή τη διαδικασία να λάβει χώρα κατά τρόπο σταδιακό και φυσικό. Η διαδικασία της εξατομίκευσης παρακωλύεται για το παιδί μίας ναρκισσιστικής μητέρας ή πατέρα, καθώς εκείνη ή εκείνος είτε το έχει εγκολπωθεί, είτε παραμελήσει. Το παραμελημένο παιδί δεν μπορεί να καλύψει τις συναισθηματικές του ανάγκες ώστε να διαχειριστεί την διαδικασία του αποχωρισμού, καθώς ακόμα προσπαθεί να γεμίσει το συναισθηματικό του ντεπόζιτο με γονεϊκή αγάπη. Συνεχίζει να προσπαθεί να κερδίσει την προσοχή και αποδοχή του γονέα ή των γονέων. Αντίστοιχα, το παιδί που έχει υποστεί συγχώνευση, αποθαρρύνεται από το να δει τον εαυτό του ως κάτι ξεχωριστό από τους γονείς καθώς και από το να έχει εξατομικευμένες ανάγκες, επιθυμίες, σκέψεις ή συναισθήματα. Και στις δύο περιπτώσεις οι συναισθηματικές ανάγκες του παιδιού δεν καλύπτονται και τo παιδί δυσκολεύεται να αναπτύξει μία αίσθηση εαυτού. Ως ενήλικες μπορεί να παλεύουνε με ζητήματα ελέγχου πάνω στη ζωή τους, ή και με τα συναισθήματά τους, ενώ μπορεί να δυσκολεύονται να απολαύσουν όσα έχουν πετύχει. Δηλαδή, δυσκολεύονται να αποχωριστούν και να εξατομικευτούν ακόμα και ως ενήλικες.
Καθένας οφείλει να αναλάβει την διαδικασία εξατομίκευσης από την οικογένεια προσέλευσής του. Ο ψυχολογικός διαχωρισμός είναι μία εσωτερική διεργασία και δεν έχει καθόλου να κάνει με την γεωγραφική απομάκρυνση από τους γονείς ή την οικογένεια. Ο γνωστός συστημικός ψυχίατρος, καθηγητής και θεραπευτής Murray Bowen, εξηγεί ότι ένας ενήλικας μπορεί να θεωρηθεί ότι έχει προχωρήσει στην διαδικασία εξατομίκευσης όσο πιο πολύ: αντιδρά λιγότερο συναισθηματικά στα οικογενειακά δυναμικά, γίνεται αντικειμενικός ή αντικειμενική παρατηρώντας τα οικογενειακά δυναμικά και συνειδητοποιεί τους μύθους, τις διαστρεβλώσεις και τα τρίγωνα που δεν έβλεπε ενώ μεγάλωνε. Εκείνος που αποκτά την ικανότητα να μεταβάλλεται σε παρατηρητή και να ελέγχει κάποιες από τις συναισθηματικές του αντιδράσεις αποκτά μια ικανότητα που είναι χρήσιμη στη ζωή απέναντι σε κάθε είδους συναισθηματική ένταση. Το περισσότερο καιρό μπορεί να ζει την ζωή του λειτουργώντας με κατάλληλη και φυσιολογική συναισθηματική ανταπόκριση, έχοντας παράλληλα την γνώση πως ανά πάσα στιγμή μπορεί να αποτραβηχτεί από μία κατάσταση, να επιβραδύνει τις αντιδράσεις του και να προβεί σε διαπιστώσεις που θα τον βοηθήσουν να ελέγξει τον εαυτό του και την κατάσταση. Το να απελευθερωθεί κάνεις από την συνεχή συναισθηματική εμπλοκή με τους γονείς του είναι ο μόνος τρόπος να αναπτύσσει την πραγματική κυριαρχία πάνω στις επιλογές της ζωής του καθώς και στο να γίνει «αυτός που προορίζεται να γίνει».
Βιβλιογραφία
MacBride, Κ. (2009). Will I ever be good enough? Healing the daughters of narcissistic mothers. Free Press
Masterson, F. James (1990). The search for the real self: Unmasking the personality disorders of our age. Free Press
