Gaslighting τι είναι
Ο όρος οφείλει την ονομασία του στο θεατρικό έργο του 1938 με τίτλο Gaslight. Η υπόθεση του θεατρικού έργου Gaslight, αφορά την προσπάθεια ενός άντρα να πείσει την σύζυγο του και τον στενό κύκλο τους, πως είναι τρελή. Αυτό το κάνει με την παραποίηση και αλλαγή μικρών λεπτομερειών του περιβάλλοντος τους, και κατόπιν με το να επιμένει πως αυτή κάνει λάθος όταν παρατηρεί τις αλλαγές, δεν θυμάται τα πράγματα καλά, ή πως έχει παραισθήσεις όταν του αναφέρει τις αλλαγές αυτές. Στο πλαίσιο αυτό, μια από αυτές τις μικρές αλλαγές στο περιβάλλον ήταν και το κατά διαστήματα τρεμόπαιγμα των φώτων του σπιτιού όπου το ζευγάρι διέμενε, το οποίο συνέβαινε όταν ο άντρας χρησιμοποιούσε τον αεροφωτισμό στο επάνω διαμέρισμα και αφότου είχε διαπράξει φόνο έναντι μιας άλλης γυναίκας. Όταν η σύζυγος του τον ρωτάει για το φαινόμενο του φωτισμού, ο άντρας απλώς το αρνιόταν λέγοντας της ότι το φαντάστηκε (Wikipedia, 2020).
Με τον όρο gaslighting εννοείται μια μέθοδος ψυχολογικής χειραγώγησης της οποίας στόχος είναι η σπορά αμφιβολιών ως προς συγκεκριμένα άτομα ή ομάδα ατόμων, σε βαθμό που να μην είναι βέβαια για την ίδια τους την μνήμη, αντίληψη και λογική.
Χρησιμοποιώντας συνεχή άρνηση, παραπλάνηση, αντιφάσιες και ψέματα, προσπαθεί να αποσταθεροποιήσει το θύμα και να απαξιώσει τις πεποιθήσεις του. Απαντάται σταθερά η θεματική της χειραγώγησης και του ελέγχου ανεξάρτητα αν πρόκειται για σχέση στο χώρο της εργασίας, ερωτική, φιλική η οικογενειακή.
Gaslightning στον επαγγελματικό χώρο
Το gaslighting η ουσιαστικά η συναισθηματική χειραγώγηση μπορεί να λάβει χώρα μεταξύ εργοδότη και υπαλλήλων, όπως και μεταξύ υπαλλήλων. Είναι περισσότερο συνηθισμένο μεταξύ εργοδότη και υπαλλήλου. Ακολουθούν πέντε χαρακτηριστικά σημάδια όπως αναφέρονται απο την συνάδελφο Marlow-Macoy (2020), ότι βιώνετε gaslighting στην εργασίας σας.
Γίνεστε το θέμα Αβάσιμου Κουτσομπολιού
Ένας διευθυντής ή ένας συνεργάτης μπορεί να προσπαθήσει να αμαυρώσει τη φήμη σας μέσω κουτσομπολιού, ίσως για να αποδώσει σε εσάς πιο εύκολα μελλοντικά λάθη. Οι φήμες και τα ψέματα μπορεί να μην έχουν καμία σχέση με την απόδοση της δουλειάς σας και να μην έχουν εγκυρότητα, αλλά θα παρουσιαστούν ως απόδειξη της αναξιοπιστίας σας. Το κουτσομπολιό είναι δύσκολο να το πολεμήσετε, καθώς σπάνια θα έχεις γνώση για μια τέτοια φήμη άμεσα.
Δυσφημίζεστε Επίμονα
Ο απώτερος στόχος ενός gaslighter είναι να σας στερήσει την αξιοπιστία σας στο μυαλό σας, καθώς και στο μυαλό των άλλων. Μπορεί να σας δυσφημίσει με επιχειρήματα εναντίων, ή υπονομεύοντας, τις οδηγίες σας. Μπορούν να αμφισβητήσουν την κρίση σας ή να δίνουν οδηγίες διαφορετικές από τις οδηγίες σας στους υπαλλήλους. Και δεν χρειάζεται καν να μιλήσουν για να σας υποτιμήσουν στο γραφείο. Μία επίμονη ματιά και ένα σήκωμα του φρυδιού μπορεί να είναι εξίσου αποτελεσματικό, υπονοώντας ανικανότητά σας, όσο οποιοδήποτε λεκτικό σχόλιο.
Αναμένεται να διαβάσετε το μυαλό του Gaslighter
Το gaslighting στο χώρο εργασίας μπορεί επίσης να συμβεί όταν αναμένεται να γνωρίζετε με κάποιο τρόπο τι θέλει πραγματικά κάποιος, χωρίς να είναι αυτό που είπαν ότι ήθελαν. Ας πούμε ότι υποβάλλετε ένα έργο όπως ζητήθηκε και ο πελάτης σας διαμαρτύρεται ότι δεν προσθέσατε τις λεπτομέρειες που ήθελε (αλλά δεν σας κοινοποίησε αυτές τις λεπτομέριες). Ο πελάτης αντιδρά επειδή δε διαβάζετε το μυαλό τους, γεγονός που τους επιτρέπει να σας απεικονίσει σε άλλους ως τεμπέλης, ηλίθιος, ή χωρίς έμπνευση.
Σας φέρονται με υποκρισία
Η υποκρισία μπορεί να είναι ένα από τα πιο εξοργιστικά πρόσωπα του gaslighting στο χώρο εργασίας. O gaslighter μπορεί να θέσει έναν κανόνα που ό ίδιος δε τηρεί ή να έχει προσδοκίες από εσάς που δεν έχει για τον εαυτό του. Αυτό το είδαμε την περίοδο του Κορονοϊού με την απαίτηση οι υπάλληλοι να παραβρεθούν στο γραφείο χωρίς ποτέ να παραβρίσκονται υπεύθυνοι ή αφεντικά. Ίσως δεν επιτρέπεται να δείξετε συγκίνηση κατά τη διάρκεια συνεδριάσεων, αλλά ο συνάδελφός σας μπορεί να εκφράζει οργή όταν ερωτηθεί για κάτι. Αν αντιδράσετε με παρόμοιο τρόπο, θα πρέπει να πρέπει να απολογηθείτε ή μπορεί και να απολυθείτε, ενώ ο συνάδελφός σας είναι δικαιολογημένος ως “παθιασμένος”.
Είστε Συχνά ο Αποδιοπομπαίος Τράγος
Όταν προκύπτει σύγκρουση στο χώρο εργασίας, το gaslighting μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να καταστεί αποδιοπομπαίος τράγος ένας εργαζόμενος, διευθυντής, ή πελάτης ως η μόνη πηγή του προβλήματος. Ένας ανώτερος μπορεί να αναφέρει έναν υπάλληλο ως ‘ανυπότακτο’, ενώ δεν αναγνωρίζει το δικό του ρόλο στην υπονόμευση, ή τα ψέματα που λέει για τον εργαζόμενο. Ένας εργαζόμενος μπορεί επίσης να κάνει gaslight στους ανωτέρους ή τους συναδέλφους τους, υποστηρίζοντας ότι τιμωρείται άδικα χωρίς να παίρνει την ευθύνη για επανειλημμένη καθυστέρηση, αδικαιολόγητες απουσίες, ή αποτυχίες να ολοκληρώσει εργασία που το έχει ανατεθεί.
Ακολουθούν άλλα δύο άρθρα σε σχέση με το gaslightning στην οικογένεια και με φίλους και στις ερωτικές σχέσεις.
Βιβλιογραφία
Marlow-Macoy, A. (2020). The Gaslighting Recovery Workbook: Healing from Emotional Abuse. Rockridge Press, Emeryville, California.
Photo by Cytonn Photography
